یکی از مهم‌ترین عواملی که بر موفقیت هر شرکت تأثیر می‌گذارد، توسعه منابع انسانی و مدیریت صحیح آن است. توسعه منابع انسانی (HRD) به فرآیند مدیریت و بهبود نیروی کار در هر سازمانی می‌گویند. هدف اصلی این فرآیند به حداکثر رساندن بازدهی کارکنان با تمرکز بر مهارت‌ها و توانایی‌های آن‌ها است. با این حال، باید توجه داشته باشید که صرفا تمرکز بر روی امور کارکنان یک کسب و کار بدون در نظر گرفتن چشم‌اندازی بزرگتر تأثیر بسزایی ندارد. به عبارتی دیگر برای داشتن نتایج بهتر و بهره‌وری بیشتر، این تمرکز باید به صورت استراتژیک و مطابق با اهداف سازمان صورت گیرد. بنابراین استراتژی منابع انسانی را می‌توان مجموعه‌ای از برنامه‌های مدیریت کارکنان تعریف کرد که در راستای بهینه‌سازی اهداف و مقاصد کسب و کار هستند. انواع استراتژی منابع انسانی نیز به دو دسته‌ی استراتژی عام یا فراگیر (کلی) و استراتژی خاص (جزئی) تقسیم می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با این موارد در ادامه با بیت اند همراه شوید.
استراتژی منابع انسانی (hr strategies) طرح کلی یک کسب و کار برای مدیریت کارکنان به منظور هماهنگی آن‌ها با اهداف و فعالیت‌های تجاری است. این طرح تمامی حوزه‌های منابع انسانی از جمله استخدام، آموزش، ارزیابی عملکرد، فرهنگ سازمان، توسعه خدمات و غیره را در برمی‌گیرد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که استراتژی hr به مجموعه اقدامات و برنامه‌های بلندمدتی می‌گویند که وظیفه‌ی آن‌ها همسو کردن جنبه‌های اصلی منابع انسانی با چشم‌انداز کلی یک شرکت است. تدوین صحیح این استراتژی علاوه‌بر افزایش بهره‌وری کارکنان و بهبود تجربه‌ی آن‌ها، به یک سازمان کمک می‌کند تا بزرگ‌ترین اهداف خود را نیز به دست آورد.
آشنایی با انواع استراتژی های منابع انسانی
حال که با تعریف این عبارت آشنا شدید، نوبت به معرفی انواع استراتژی منابع انسانی می‌رسد. این استراتژی‌ها شامل دو نوعِ عام و خاص هستند. استراتژیهای عام به صورت کلی ارائه می‌شوند و استراتژیهای خاص برای اهداف جزئی‌تر تدوین خواهند شد. در زیر به شرح تعریف دقیق هر کدام و ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازیم:
استراتژی عام و کلی (فراگیر)
استراتژیهای عام رویکردهای کلی و شیوه‌های منابع انسانی را توصیف می‌کنند. این استراتژی‌ها به منظور بهبود اثربخشی، توسعهی فرآیندهای کاری با عملکرد بالا و ایجاد یک محیط کاری مناسب تنظیم می‌شوند. استراتژیهای کلی منابع انسانی را می‌توان به سه رویکرد اصلی طبقه‌بندی کرد که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
• مدیریت با عملکرد بالا
هدف در این رویکرد این است که بر عملکرد سازمان در زمینه‌هایی مانند بهره‌وری، کیفیت، سطوح خدمات مشتری، رشد و سود تأثیر بگذارد. شیوه‌های مدیریت با عملکرد بالا شامل دقت بر رویه‌های استخدام، فرآیندهای مدیریت عملکرد، آموزش گسترده، فعالیت‌های توسعه مدیریت و سیستم‌های پرداخت تشویقی (پاداش) می‌شوند.
• مدیریت با تعهد بالا
هدف این امر در تدوین انواع استراتژی منابع انسانی برانگیختن تعهد کارکنان است به طوری که مدیریت مبتنی بر کنترل افراد توسط فشارهای خارجی نباشد. بلکه روابط درون سازمان بر اساس سطح بالایی از اعتماد و همچنین ساختارهای گروهی و تیمی شکل بگیرد. به عنوان مثال انعطاف‌پذیری شغل‌ها بیشتر شود و اخراج اجباری کارکنان وجود نداشته باشد.
• مدیریت با مشارکت بالا
این رویکرد در کنترل مبتنی بر تعهد و مشارکت تمرکز دارد. فرضیه زیربنایی آن نیز این است که اگر به کارکنان فرصت کنترل و درک کارشان داده شود، مشارکت خود را با شرکت افزایش خواهند داد. این رویکرد در انواع استراتژی منابع انسانی شامل برخورد صحیح با کارکنان به عنوان شرکای شرکت می‌شود. همچنین به منافع آن‌ها احترام گذاشته می‌شود و می‌توانند در مورد موضوعات مربوط نظر بدهند.
استراتژی خاص و جزئی (ویژه)
یکی دیگر از انواع مدیریت استراتژیک منابع انسانی، استراتژیهای خاص هستند. آن‌ها به جنبه‌ها یا حوزه‌های مختلف مدیریت منابع انسانی مانند یادگیری، توسعه و پاداش مربوط می‌شوند. معمولا حوزه‌هایی که استراتژیهای خاص برای آن‌ها توسعه می‌یابند شامل موارد زیر هستند:
- توسعه سازمان: در این بخش باید برنامه‌ریزی‌های لازم برای افزایش اثربخشی و سود از سازمان تدوین و به درستی اجرا شود.
- مسئولیت اجتماعی شرکت: در این حوزه بر روی تعهد به مدیریت اخلاقی کسب و کار به منظور ایجاد تأثیر مثبت بر جامعه و محیط زیست کار می‌شود.
- مدیریت دانش و مهارت‌ها: مقاصد استراتژی باید آموزش‌های لازم برای بازدهی بیشتر و افزایش یادگیری و عملکرد کارکنان را پوشش دهد. همچنین باید محیطی را فراهم کند که افراد تشویق به یادگیری و توسعهی دانش خود شوند.
- جذب و حفظ منابع انسانی ارزشمند: در هنگام تنظیم انواع استراتژی منابع انسانی مهارت‌های کارکنان باید ارزیابی و در صورت نیاز اقدام به نیروی جدید شود. همچنین باید اهمیت بیشتری به حفظ اعضای مهم و ارزشمند یک کسب و کار داده شود.
- مدیریت استعداد: اطمینان از اینکه سازمان افراد مستعد مورد نیاز را برای دستیابی به موفقیت دارد.
- پاداش دادن: پاداش دادن و افزایش مزایای شغلی باید در برنامه بلندمدت سازمان برای رسیدن به اهداف و اجرای سیاست‌ها وجود داشته باشد.
- بهبود روابط و رفاه کارکنان: برآورده کردن نیازهای کارکنان برای یک محیط کاری سالم، ایمن و حمایتی نقش مهمی در عملکرد شرکت دارد.
مراحل تدوین و ایجاد استراتژی منابع انسانی
تدوین انواع استراتژی منابع انسانی به معنای بررسی دقیق نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای یک سازمان است. متخصصان منابع انسانی باید با این استراتژی‌ها آشنا باشند و حداقل تا حدی در ایجاد آن‌ها مشارکت داشته باشند؛ چرا که یک استراتژی هرگز نمی‌تواند به صورت مجزا تحقق یابد. بلکه باید با مشارکت افراد صورت گیرد و به صورت واضح ابلاغ شود. همچنین استراتژی‌ها باید نظارت شوند و اجرای آن‌ها از طریق KPIها سنجیده شود؛ زیرا استراتژی بدون اجرا و نظارت مستمر بر نتایج هرگز موثر نخواهد بود. (KPIها به شاخص‌های کلیدی و معیارهایی که اهداف استراتژیک را اندازه‌گیری می‌کنند می‌گویند.)
در نتیجه باید به خاطر داشته باشید که استراتژی های مدیریت منابع انسانی یک برنامه بلندمدت هستند؛ ولی این بدان معنا نیست که در معرض تغییر قرار نمی‌گیرند. بلکه شما باید اثربخشی استراتژی را در طول زمان با شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) اندازه‌گیری کنید. سپس اگر نتایج مطلوب به نظر نمی‌رسند، آن‌ها را برای تناسب بهتر با شرایط موجود تطبیق دهید و برخی طرح‌ها را مجددا بازنویسی کنید. این کار می‌تواند به شما کمک کند بهترین استراتژی منابع انسانی را تنظیم و اجرا نمایید. همچنین باید بدانید که ایجاد هر استراتژی با توجه به نوع کسب و کار می‌تواند متفاوت باشد. با این حال فرآیند تدوین اکثر آن‌ها شامل مراحل زیر می‌شود:
• درک صحیح و کامل اهداف سازمان
برای شروع باید با تمامی کارکنان صحبت کنید تا درک کاملی از دستاوردهای گذشته، محصولات یا خدمات جدید و اهداف آینده به دست آورید. این کار به شما کمک می‌کند هنگام تدوین انواع استراتژی منابع انسانی دقیق‌تر عمل کنید.
• ارزیابی مهارت‌های کارکنان
در این مرحله باید یک بررسی دقیق بر عملکرد منابع انسانی داشته باشید. برای این کار می‌بایست به سراغ رزومه و پروژه‌های قبلی آن‌ها بروید. سپس سطح مهارت‌های کنونی آن‌ها را مورد ارزیابی قرار دهید. در نهایت باید به مدیریت استعداد کارکنان بپردازید و سطح کلی عملکرد منابع انسانی را بسنجید.
• تجزیه و تحلیل اطلاعات
پس از جمع‌آوری اطلاعات لازم، باید تعیین کنید که کارکنان برای به حداکثر رساندن بهره‌وری خود به چه مواردی نیاز دارند؟ آیا سطح مهارت آن‌ها کافی است یا باید سرمایه گذاری بیشتری صورت گیرد؟ همچنین باید بدانید که بررسی گردش مالی، میزان مشارکت کارکنان، سطح رضایت آن‌ها و سایر معیارهای HR می‌تواند تصمیمات استراتژیک را هدایت کند.
• افزایش بازدهی کارکنان
در این مرحله از تدوین انواع استراتژی منابع انسانی باید سعی در حسابرسی منظم پاداش، مزایای شغلی، محیط‌های کاری و مشارکت کارکنان بپردازید. این کار به سازمان کمک می‌کند تا میزان بهره‌وری افراد را در راستای اهداف تجاری افزایش دهد و اعضای ارزشمند را حفظ کند.
• کاهش گردش مالی
یکی از مهم‌ترین مراحلی که باید به خاطر داشته باشید، کشف علت اصلی نارضایتی کارکنان از سازمان است. شما باید این علت را پیدا کنید و یک برنامه جامع برای رسیدگی به مشکل و جلوگیری از کمبود نیروی کار ارائه دهید. سپس یک برنامه‌ریزی برای استخدام نیروی جدید و همچنین پر کردن پست فردی داشته باشید که ناگهانی شرکت را ترک کرده است. در واقع شما باید بدانید که کدام افراد می‌توانند پست‌های دیگر را تا استخدام نیروی جدید پر کنند. فراموش نکنید شما باید روی ابتکاراتی تمرکز داشته باشید که به طور واقع‌بینانه با بودجه سازمان تناسب دارند.
مزایای استفاده از انواع استراتژی های منابع انسانی
یکی از مزایای اصلی همگام‌سازی انواع استراتژی منابع انسانی با اهداف تجاری این است که به سازمان‌ها کمک می‌کند بودجه را به روش‌هایی اختصاص دهند که بازگشت سرمایه (ROI) را به حداکثر می‌رساند. در زیر با دیگر مزایای استفاده از این استراتژی‌ها آشنا می‌شوید:
- کاهش گردش مالی
- بهبود تعامل کارکنان و افزایش بهره‌وری آن‌ها
- جذب استعدادهای برتر و حفظ اعضای ارزشمند سازمان
- اعمال سیاست‌های بهتر و به حداقل رساندن مشکلات، کاستی‌ها و اختلالات کسب و کار
- هماهنگی ابتکارات منابع انسانی با استانداردهای کیفی و افزایش سود تجاری
- مدیریت انگیزه و استقرار کارکنان
- یک‌پارچه‌سازی فرهنگ اخلاقی سازمان، اهداف کلان استراتژیک شرکت، سیاست‌ها و توسعه منابع انسانی
سخن پایانی
در این مطلب سعی داشتیم به طور کامل انواع استراتژی منابع انسانی را شرح دهیم و مراحل تدوین آن را معرفی کنیم. این استراتژی‌ها در حقیقت یک طرح و برنامه بلندمدت هستند که در راستای همسو کردن تمامی حوزه‌های منابع انسانی با اهداف تجاری سازمان تنظیم می‌شوند. در هنگام تدوین آن‌ها نیز می‌بایست برخی مراحل را رعایت کنید که شامل آشنایی با خدمات و اهداف شرکت، ارزیابی سطح مهارت کارکنان، میزان رضایت و مشارکت آن‌ها هستند.
