نرم افزار mrp (مخفف: Material Requirements Planning software) یک ابزار مفید برای تولیدکنندگان و کسب و کارهای مختلف است تا بتوانند برای مواد مورد نیاز خود برنامه‌ریزی کنند. به عبارتی دیگر این نرم افزار کسب و کارها را قادر می‌سازد تا بهره‌وری خود را با افزایش کارایی تولید، نیروی کار و رضایت کلی مشتری بهبود بخشند. هدف اساسی نرم افزار برنامه ریزی منابع مواد نیز کمک به مدیران در تعیین این سه پرسش مهم است: به چه موادی، به چه مقدار و تا چه زمانی نیاز داریم؟ بنابراین mrp را می‌توان یک روش مبتنی بر نرم افزار برای تولیدکنندگان دانست تا بتوانند عناصر مختلف فرآیند تولید را به منظور بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها اصلاح کنند. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این نرم افزار، مزایا و معایب آن با بیت اند همراه شوید.
همانطور که گفتیم نرم افزار mrp را با عنوان نرم افزار برنامه ریزی منابع مواد نیز می‌شناسند. این نرم افزار به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا بر اساس عواملی مانند عرضه و تقاضا و همچنین هر گونه صرفه‌جویی که از خرید عمده حاصل می‌شود، تصمیمات بهتری در مورد زمان خرید مواد، اجزا و قطعات فرعی بگیرند.
همچنین باید بدانید که این برنامه یکی از اولین سیستم‌های کامپیوتری نام برده می‌شود که دارای فناوری نرم افزار یکپارچه است. هدف آن نیز ایجاد لیستی از الزامات، قطعات و مواد اولیه مورد نیاز برای تولید محصول نهایی در یک برنامه زمان‌بندی تعیین شده است. در نتیجه mrp تقاضای مشتری برای یک محصول، الزامات برآورده کردن آن و فهرست/صورتحساب مواد (BOM) مورد نیاز برای تولید محصول را در نظر می‌گیرد. سایر قابلیت‌های مهم آن نیز شامل سطوح موجودی فعلی و برنامه‌ی اصلی تولید محصول می‌شوند.
نحوه عملکرد سیستم mrp
امروزه برنامه mrp پیشرفت‌های زیادی کرده است و می‌تواند بازخوردها، نیازهای دارایی و تجاری مانند بازاریابی، فروش، مالی، حسابداری، مهندسی و منابع انسانی را نیز پوشش دهد. افزون بر این موارد، سیستم‌های برنامه‌ریزی منابع تولید (MRP 2)، برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) و همچنین راه‌حل‌های همپوشانی مانند برنامه‌ریزی و زمان‌بندی پیشرفته (APS) و سیستم‌های مدیریت زنجیره تامین (SCM) را در خود جای داده است. همچنین باید بدانید که نرم افزار mrp برای برنامه‌ریزی عملکرد فاکتورهای داخلی و خارجی طراحی شده است. در زیر مدیریت فاکتورهایی که این برنامه ارائه می‌دهد را مشاهده می‌کنید:
- عوامل خارجی: پیش‌بینی تقاضای مشتری، در دسترس بودن منابع، زمان‌بندی و هزینه‌های ارائه‌کننده یا مشتری، مهلت‌های تحویل
- عوامل داخلی: ظرفیت تولید از نظر زمان، نیروی کار و تجهیزات، سطوح موجودی، عمر مفید کالا، ظرفیت انبار، بارنامه‌ها و صورتحساب مواد
مزایای سیستم mrp
نرم افزار mrp مزایای متنوعی را برای هر کسب و کار شامل می‌شود و می‌تواند اثرات مثبتی را بر روند تولید و بهره‌وری محصولات بگذارد. در ادامه مهم‌ترین مزایای این سیستم را معرفی می‌کنیم.
برنامه‌ریزی و زمان‌بندی برای منابع ضروری
برنامه برنامه ریزی منابع مواد به مغازه‌ها، کارخانه‌های تولیدی، کارگاه‌ها و دیگر مشاغل اجازه می‌دهد تا مواد مورد نیاز خود را برای تولید سفارش داده و آن‌ها را سازماندهی کنند. همچنین این برنامه امکان مدیریت زمان تولید، سررسید، منابع مورد نیاز و نیروی کار موجود را پوشش می‌دهد. به عبارتی دیگر نرم افزار mrp می‌تواند پیش‌بینی کند که چه زمانی باید مقدار مناسبی از مواد را برای تولید کالای لازم در جهت پاسخگویی به تقاضای مشتری خریداری کرد.
تهیه لیست مواد مورد نیاز برای خرید
با mrp می‌توانید لیست مواد مورد نیاز (BOM) برای تولید محصول نهایی را تهیه کنید. سپس مقادیر لازم هر کدام را برای تامین منابع در نرم افزار وارد و برای خرید آن‌ها برنامه‌ریزی نمایید.
قابلیت پیگیری موجودی
این نرم افزار به شما امکان ردیابی و کنترل دقیق سوابق موجودی را می‌دهد. همچنین می‌توانید از آن برای مدیریت چندین انبار و اطلاع‌رسانی‌های خودکار استفاده کنید. به عنوان مثال به نحوی برنامه را تنظیم کنید که پس از رسیدن به حداقل موجودی یا حداکثر امتیاز تعیین شده، هشداری برای شما ارسال کند.
پیش‌بینی تقاضا با نرم افزار mrp
پیش‌بینی تقاضا یکی از مهم‌ترین نکاتی است که تمامی تولیدکنندگان و سازندگان باید به آن توجه کنند. بنابراین نرم افزار برنامه ریزی منابع مواد این امکان را نیز فراهم کرده است تا صاحبان کسب و کار بتوانند بر نوع و مقدار موادی که به جلوگیری از مشکلات احتمالی موجودی کمک می‌کند، مدیریت داشته باشند.
امکان یکپارچه‌سازی سیستم
نرم افزار mrp به کاربران خود این امکان را می‌دهد تا با تجارت الکترونیک، حسابداری، ارائه‌دهندگان سیستم‌های پرداخت و سیستم‌های لجستیک ارتباط برقرار کنند و اطلاعات به‌روز را ارائه دهند.
معایب نرم افزار mrp
در این بخش مهم‌ترین معایب نرم افزار mrp را معرفی می‌کنیم. اولین معایب آن این است که بدون داده‌های خوب شکست می‌خورد؛ چرا که MRP روی اطلاعات ورودی خود کار می‌کند. لذا کیفیت داده‌های خروجی برابر با کیفیت اطلاعاتی است که در اختیار آن گذاشته‌اید. دومین ایراد mrp نیز به نصب و راه‌اندازی آن برمی‌گردد که هزینه‌ی زیادی دارد. به عنوان مثال می‌توانیم به هزینه‌های فضای ذخیره‌سازی ابری، استانداردسازی داده‌های مربوطه و سخت افزارهای جدید اشاره کنیم.
فرایند نرم افزار mrp چیست؟
برای استفاده‌ی موثر از نرم افزار mrp، می‌بایست 4 فرآیند به صورت صحیح اجرا شوند. این فرآیندها به ترتیب شامل تهیه لیست منابع مورد نیاز برای تولید محصولات، بررسی میزان مواد موجود، برنامه‌ریزی تولید و پایش نهایی هستند. در ادامه هر کدام از این موارد را شرح می‌دهیم.
صورتحساب مواد مورد نیاز
صورتحساب مواد یک سند به‌روز است که جزئیات مواد، اجزا و قطعات فرعی مورد نیاز برای ساخت هر یک از محصولات شما را نشان می‌دهد. این فرآیند به کنترل نسخه و کیفیت هر محصول کمک می‌کند و خطر دوباره‌کاری یا هدررفتن زمان را کاهش می‌دهد. بنابراین یک سیستم MRP می‌تواند این اطلاعات را بگیرد و از آن برای پاسخ به یکی از سوالات کلیدی استفاده کند:«به چه موادی نیاز است؟»
میزان سطوح موجودی منابع
در این فرآیند برنامه mrp باید سطوح موجودی را به صورت لحظه‌ای یا تا حد امکان نزدیک به زمان حال نشان دهد. این کار باعث می‌شود به بهترین شکل سوال «اکنون چه مقدار موادی موجود است؟» را درک کند. توجه داشته باشید که این داده‌ها نباید فقط اقلامی را نشان دهند که در حال حاضر در انبار موجود دارید؛ بلکه باید شامل هر چیزی که خریداری شده یا در حال حمل و نقل است نیز باشند. همچنین نرم افزار mrp باید بداند که موجودی در کجا ذخیره می‌شود، چه مدت دوام می‌آورد (عمر مفید) و چه چیزی قبلاً برای تولید ذخیره شده است؟
برنامه‌ی اصلی تولید
یک برنامه‌ی تولید باید صورتحساب مواد شما را به یک برنامه‌ی اجرایی تبدیل کند. به عبارتی دیگر باید شامل جزئیات کار، ماشین آلات و زمان مورد نیاز برای تولید محصولات شود. بنابراین نرم افزار برنامه ریزی منابع مواد زمانی که توصیه‌های خرید خود را ارائه می‌کند، این عوامل را نیز در نظر می‌گیرد. سپس تضمین می‌کند که امور برنامه‌ریزی‌شده می‌توانند بدون تمام شدن مواد تکمیل شوند. افزون بر این موارد، این برنامه اطمینان حاصل می‌کند که می‌توان تولید را بدون خرید موجودی اضافی تکمیل کرد. در نتیجه به تولیدکننده کمک می‌کند تا از منابع و سرمایه محدود خود استفاده مؤثرتری داشته باشد و هزینه‌ها را کاهش دهد.
پایش هر فرآیند و پیش‌بینی فروش
در نهایت نرم افزار mrp هر کدام از فرآیندها را به صورت مکرر پایش می‌کند تا در صورت بروز خطا به شما اطلاع دهد. همچنین از داده‌های خود برای پیش‌بینی اینکه چه زمانی اوج و فرود در کسب و کار شما رخ می‌دهد، استفاده می‌کند. سپس بر اساس آن برنامه‌ریزی می‌کند تا از ریسک سفارش مواد بیشتر از آنچه نیاز دارید (افزایش ضایعات) یا عدم سفارش کافی (باعث کسری) بکاهد.
جمع‌بندی
به پایان مطلب رسیدیم و قصد داشتیم به طور کامل نرم افزار برنامه ریزی منابع مواد را معرفی کنیم. این نرم افزار با مزایای مفید خود می‌تواند برای صاحبان کسب و کار پیشرفت چشم‌گیری را در فرآیند تولید ایجاد کند. این مزایا شامل سفارش دقیق مواد مورد نیاز، زمان مناسب خرید مواد، آگاهی به موقع از به حداقل رسیدن سطح موجودی و در نهایت تولید کارآمدتر و کاهش هزینه‌ها می‌شوند.
